Jozef Vandaleplein
Info uit "duizend Kortrijkse straten", Egied van Hoonacker, 1986.
K. Van de Sint-Maartenskerkstraat tot de Grijze-Zustersstraat. 1
won. 1 bew. Pl. F7.
Het Jozef Vandaleplein maakte van voor de l4de eeuw tot in het begin van de 19de eeuw deel
uit van het Sint-Maartenskerkhof, dat rond de kerk lag. Volgens Filleul werd de muur rond het
kerkhof op 28.6.1808 afgebroken. Op die plaats werd een openbaar plein aangelegd. Pas op
24.2.1902 gaf de GR aan het zuidelijke deel van het gewezen kerkhof de naam Jozef
Vandaleplaats en op 14.6.1968 Jozef Vandaleplein. Jozef Van Dale werd in 1716 in de
Leiestraat geboren en overleed in 1781 in zijn huis op het pleintje dat nu zijn naam draagt. Hij
behoorde tot een vooraanstaande Kortrijkse familie en was handelaar in stoffen. Hij was een
voorbeeld van liefdadigheid en zelfopoffering. Op 41-jarige leeftijd werd hij priester gewijd.
In 1761 stichtte hij een kloostergemeenschap. Om de kinderen te onderwijzen kocht hij in
oktober 1765 de tweede pastorie van de Sint-Maartenskerk die op het Jozef Vandaleplein lag.
Het tweede doel van de gemeenschap was het bijstaan van noodlijdende zieken. De
gemeenschap van de broeders Van Dale kende op het einde van de l9de eeuw een grote
uitbreiding. Zo kwamen er talrijke stichtingen o.a. in Moeskroen, Menen, Heule, Marke,
Torhout, Oostende en Poperinge .
Tot na W.O.II werd er op maandagmorgen op het Jozef Vandaleplein markt gehouden. Het
waren hoofdzakelijk kramen met suikergoed en textielwaren die er opgesteld waren. Vanaf
november 1945 werd er een tijdlang op maandag prondelmarkt gehouden. In 1959 werd er
een parkeerplein aangelegd.
In het midden van het pleintje prijkt het Jozef Van Dalegedenkteken, een werk van
Vandevoorde, in 1914 opgericht door de oud-leerlingenbond. De plechtige onthulling,
gepland voor 11 augustus, werd door het uitbreken van W.O.I uitgesteld tot 1931. Het
monument is omringd door 11 linden.
Aan de noordkant van het pleintje staat de Sint-Maartenskerk. Naast de zij-ingang staat het
hardstenen grafmonument met gekruisigde Christus van Joseph De Clerck, overleden in 1775.
De huizen aan de westkant zijn meestal achterhuizen van de Korte Steenstraat. Het eerste huis
naast het hoekhuis van de Sint-Maartenskerkstraat is de achterkant van restaurant China,
vroeger café Parnassus. Ernaast ligt de achterkant van café The York Arms, vroeger
Sebastopol. Ernaast lag café In de Trompet, het enige huis dat geen achterkant is van de
Korte-Steenstraat. Ernaast lag de achterkant van de schoenwinkel In de Halve Maene.
Aan de zuidkant lag in de l6-l8de eeuw het huis De Raepenbergh. Cafés uit het begin van deze
eeuw aan de zuidkant waren nr. 2 Au Bonheur des Français, nr. 5 De Gouden Beurs en nr. 6
De Nieuwe Sint-Maarten. Thans is dit gedeelte ingenomen door kleine winkels. Het
voorlaatste huis is de Rito, die uitgeeft op de Lange Steenstraat en vroeger het klooster was
van Jozef Van Dale (Zie Lange Steenstraat). Het hoekhuis van de Grijze-Zustersstraat was
café In de Barrière, een oud huis met trapgevel dat in 1901 gesloopt werd en herbouwd. Na
W.O.II veranderde de naam in café Het Torentje. Thans is het een klerenwinkel. De laatste
torenwachter van de Sint-Maartenskerk, Adolf Hooghe, woonde in Het Torentje. Hij was ook
schoenmaker en overdag bracht hij op de toren zijn tijd door met het herstellen van schoenen.
