Veemarkt

Info uit "duizend Kortrijkse straten", Egied van Hoonacker, 1986.
K. Van de Zwevegemsestraat tot de Wandelingstraat. 36 won. 89 bew. Pl. G7.
De Veemarkt ligt op de plaats van de vroegere stadsgracht Gentpoort - Sint-Janspoort. Aan
weerskanten van de gracht liep een aardeweg die in de eerste helft van de 19de eeuw beplant
was met twee rijen bomen. Om de toegang tot het nieuw slachthuis te verbeteren, werd de
wandelweg aan de noordkant van de gracht in 1859 bestraat. De gracht werd in 1869 gedempt
en in 1869-70 werd die vrijgekomen ruimte geplaveid. Dit nieuw plein kreeg van de GR van
6.3.1867 de benaming Veemarkt. In de volksmond is het de “Koeiemart”, omdat er sedert
november 1869 wekelijks koeien verhandeld worden, thans op maandagmorgen vanaf 7 uur.
De oudst bekende veemarkt in Kortrijk werd vanaf 1425 op de Vlasmarkt gehouden, vanaf
1542 op het zuidelijke gedeelte van het huidige Schouwburgplein en van 1616 tot 1869 op de
Houtmarkt.
Aan de twee uiteinden van de Veemarkt werden in 1887 twee grote pompen opgericht.
Bovenaan prijkte een zittende leeuw met een schild. De pompen werden na W.O.I
uitgebroken. Bij de westelijke pomp stond het frietkraampje van Marietje Patatfriet. In 1888
werden bomen geplant. Zij werden wegens de heersende brandstofnood in de winter 1944-45
omgehakt. Tussen de twee wereldoorlogen in werden jaarlijks op de Veemarkt een
stierenprijskamp, een prijskamp voor melkkoeien en een paardenmarkt gehouden. Op
19.3.1956 besloot de GR er een handelshal op te richten voor de fruit- en groentemarkt. Het
werk werd op 8.8.1956 aangevat en was op 30.3.1957 voltooid. Het houten geraamte werd
vervaardigd door de firma De Coene. De markthalle is 133 m lang, 20 m breed en 13,5 m
hoog. Zij staat aan haar vier zijden open voor weer en wind. Tot 25.4.1986 werd er op
maandag-, woensdag- en vrijdagmorgen groente- en fruitmarkt gehouden. Aan de Vier Linden
te Heule werd in 1985 begonnen met de bouw van een nieuw complex, waar sedert 28.4.1986
de groente- en fruitmarkt een onderkomen vinden. De buurt van de oude Veemarkt zal
hierdoor veel aan belang inboeten.
In 1958 werd op het westelijke gedeelte van de Veemarkt een parkeerplein aangelegd. De
Veemarkt vormt de grens tussen de Sint-Maartensparochie en de O.-L.-Vrouweparochie, die
aan de zuidkant ligt.
Aan de noordkant van de Veemarkt, hoek van de Kleine Sint-Jansstraat, stond een huis met
torentje dat in 1908 opgericht werd. In het begin van deze eeuw woonde er kleermaker Louis
Brodeur. Het uithangbord luidde A la Tour Saint Jean. Na W.O.II was het een kantoor van de
Kredietbank. Het huis werd samen met de drie aanpalende huizen in mei 1976 gesloopt voor
de aanleg van de Romeinselaan. Tot de gesloopte huizen behoorden de cafés nr. 3 In ‘t
Paviljoentje en nr. 5 Horoscoop, vroeger Moulin Rouge. Wat verder was het huis nr. 13 café
Petit Home of Petit Hôtel. Op de oosthoek van de Twaalfapostelenstraat is het nr. 21 café
Cambrinus. Het nr. 33 was café Jeanne D’Arc, nu Courrier, lokaal van de
duivenmelkersvereniging De Kortvlugge. Het nr. 35 was café De Verbroedering. Het nr. 37 is
café Hoeve. Tussen de Stompaertshoek en de Langemeersstraat lag in de 18de eeuw, dertig m
achter de rooilijn, de kazerne de Veertigen. Na de verkoop van de versterkingen in 1782
werden de Werkhuizen van Liefdadigheid er ondergebracht. Van 1855 tot 1897 was het de
Weefleerplaats die vandaar naar de nieuwe gebouwen in de Sint-Janslaan overgebracht werd.
Ongeveer op die plaats werd in 1840 het tuighuis van de stedelijke ruimdienst opgericht. De
beerputten werden in de 19de eeuw meestal door de landbouwers geruimd, die de kwaliteit
met de vinger proefden. Door een reglement van 18.12.1900 werden de bewoners van het
stadscentrum verplicht een beroep te doen op de stedelijke ruimdienst, in de volksmond “de
strontkarre”. De mensen zongen toen “Wel wat droeve dingen zijn dat / Wat we schijten en
ander nat / behoort nu aan de stad”. Op de plaats van de kazerne de Veertigen werd op
6.11.1859 het slachthuis ingewijd. Voorheen werd er geslacht in het Vleeshuis in de
Papenstraat. Het slachthuis werd zwaar beschadigd door het bombardement van 21.7.1944.
Op 4.4.1955 werd een nieuw slachthuis ingewijd. In 1981 werden voor meer dan 6.000 ton
runderen geslacht. Om het slachthuis te bevoorraden liep eertijds een spoor van de
buurtspoorwegen via de Sint-Janslaan naar de Veemarkt.
In de eerste helft van deze eeuw lag de grootste bevolkingsdichtheid van Kortrijk aan de
zuidkant van de Veemarkt. In 1948 telde het blok Veemarkt, Slachthuisstraat, Pluimstraat en
Zwevegemsestraat door de aanwezigheid van drie steegjes 323 bewoners per ha. In 1980 lag
de grootste bevolkingsdichtheid aan de Volksvertegenwoordiger De Jaegerelaan, waar de
flatgebouwen De Drie Hofsteden 653 bewoners telden. Door de talrijke cafés en danszalen in
de onmiddellijke buurt was de Veemarkt in de 19de en 20ste eeuw het centrum van het
Kortrijkse uitgaansleven en nachtleven. In 1898 lagen er 27 herbergen aan de Veemarkt. Ook
lagen er ontuchthuizen, o.m. in 1891 A la Belle Promenade en Au Comte de Flandre en in
1920 Au Téléphone en Au Mardi. Na W.O.II verdwenen de danszalen. Na de oprichting van
de fruithalle in 1957 kregen de cafés een meer commerciële bestemming. Om de buurt wat
nieuw leven in te blazen werd met de steun van de handelaars en cafés in februari 1983 een
Miss Veemarkt verkozen. Nu worden de elf overblijvende cafés bedreigd door de geplande
verhuizing van de fruit- en veemarkt naar Heule.
Aan de zuidkant van de Veemarkt is het nr. 4 het café ‘t Baggaertshof, vroeger De Doolhof.
Nr. 14 was Au Téléphone. Nr. 16 is de Wereld winkel. Nr. 18 was café Carlton. Aan de gevel
van het nr. 21 is er een nis met een beeld van de H.-Antonius met zijn varken. Het nr. 26 is
café Club vroeger De Koeiepoot en De Graaf van Vlaanderen. Naast het café ligt de
overbouwde toegang tot het Groeningebeluik (Zie Groeningebeluik). Nr. 28 is het café Au
Bon Conseil, vroeger A la Ville de Roubaix. Het nr. 32 is Het Nieuw Slachthuis. Voor W.O.II
vormden de nrs. 28 en 30 één grote danszaal. Het nr. 32 behoort sedert 1982 tot Het Nieuw
Slachthuis; vroeger was het café De Reebok en in het begin van deze eeuw La Belle
Promenade. Aan het nr. 32 verleent een overbouwde poort toegang tot een steegje zonder
naam, de nrs. 34-48 van de Veemarkt. De acht huizen met verdieping werden in 1880
gebouwd door de Kortrijkse drukker Vermaut-Grafmeyer. In het midden van het steegje stond
een waterpomp, die in l978verwijderd werd.
Verder was het nr. 52 het café Au Boeuf d’Or. Het nr. 54, de westhoek van de Slachthuisstraat
was Au Mardi. De oosthoek is het café Nieuws van den Dag. Het nr. 58 was het café ‘t Goed
Weder, nu OVC, (Ontmoetings- en Vormingscentrum voor echtscheidingen, homofielen,
enz.). Het nr. 60 was het café ‘t Filosoofke en vroeger ‘t Zwart Zwijn. Het nr. 70 is het café
Au Globe.
Verdwenen cafés of gewijzigde cafénamen uit het einde van de vorige eeuw zijn met de
nummers van toen: nr. 5 A l’Etoile d’Or, nr. 7 Au Charpentier, nr. 21 Au Tourneur, nr. 41 Au
Sauveteur, nr. 6 In De Trombonne, nr. 16 Café des Beaux Arts, nr. 22 Aux Quatre Saisons, nr.
24 A la Belle Vue, 64 Likeurstokerij en nr. 68 In de Stad Veurne.

Extra info:
Montage van het ontstaan van K in Kortrijk met foto's van Robert Huysentruyt, Luc-A. Vandenbogaerde en de stad Kortrijk.