Budastraat

Budastraat

Info uit "duizend Kortrijkse straten", Egied van Hoonacker, 1986.
K. Van de Leiestraat tot de Overleiestraat. Rijksweg. Lengte 225 m. In
1815 waren er 50 huizen en 239 bew. In 1984 waren er 50 won. en 192 bew. Pl. F6.
Oorspronkelijk heette deze straat LEIESTRAAT, soms met de verduidelijking ultra Lisam.
Na het graven van de nieuwe Leie: in 1449 tusschen beeden den Leyen , in 1586 over de
Leybrugghe , in 1737 Leijstraete tusschen beede de brugghen in 1777 tusschen de
Leijebruggen. De naam Buda is ontstaan op het einde van de 17de eeuw. In 1686 werd de
versterkte stad Buda op de Turken veroverd. Ten opzichte van Pest ligt de bovenstad Buda
aan de overkant van de Donau. Toen Vauban in 1690 en 1698 het hele eiland liet versterken
met een speciaal bolwerk aan de Broeltorens, zei men dat hier een klein Buda aangelegd
werd. Deze naam bleef in de volksmond bewaard en komt in het archief voor het eerst voor in
1734 Later werd de naam van het eiland aan de straat gegeven. In 1795 werd de straatnaam
officieel in gebruik genomen. Van 1807 tot 1814 heette de straat RUE DES
BLANCHISSEURS en in 1815 definitief de Budastraat.
De Budastraat is een van de oudste straten van de stad. In de 15de en 17de eeuw vormde Buda
samen met de Leiestraat de wijk Pamele. In haar geschiedenis heeft de straat heel wat rampen
meegemaakt. Op 16.1.1826 ontstond brand in de herberg De Carpel. Op 29.4.1865 brandde de
fabriek van Felhoen-Pequeriau uit en werden de belendende huizen met het hospitaal
bedreigd.
Op 31.7.1884 brandde de banketbakkerij van Evarist Brysemael af. Op 11.6.1888 ontstond
een begin van brand in de herberg De Ram. Op 23.7.1899 en op 24.11.1904 was er telkens
een begin van brand in de drukkerij van Armand Gernay. Tijdens de overstroming van de
Leie in 1894 stond de straat onder water. In augustus 1919 werd de kapel aan het huis, toen
nr. 30, opengebroken en werd het H.-Hartbeeld op straat stuk gegooid. Bij het springen van de
bruggen in 1918 en 1940 werden de aanpalende huizen erg beschadigd. Tijdens het
bombardement van 26.3.1944 werden aan het zuidelijke gedeelte 8 huizen vernield en waren
er twee doden. Van 1928 tot 1958 werd er vanaf de l4de augustus een driedaagse wijkkermis
gehouden.
Vroeger was de Budastraat een winkelstraat waarlangs de Overleienaars te voet naar het
stadscentrum kwamen. In 1898 waren er een zestal herbergen. Het nr. 13, thans winkel Au
Poucet, was café A la Ville de Bordeaux. Het nr. 23 was A la Plante de Tabac. Het nr. 6 was
tot 1921 In de Ram. Het nr. 62 was In den Nieuwen Sint-Eloy. Het nr. 72, op de hoek van de
Dam is nu nog In het Brauwershof, meteen het enige café van de Budastraat. Deze herberg
kreeg in 1880 de toestemming om een orgel te plaatsen.
Van 1893 tot 1957 liepen de sporen van de buurttram doorheen de Budastraat met een halte
voor het hospitaal, thans ook een halte voor de bussen. Het drukke autoverkeer, het geringere
aantal voetgangers, het gebrek aan parkeerplaatsen, het verdwijnen van twee warenhuizen in
de Leiestraat en de opkomst van het Ring Shoppingcenter zijn er niet vreemd aan dat de
Budastraat als winkelstraat de laatste jaren heel wat aantrekkelijkheid verloren heeft. Om dit
te verhelpen werd op 10.12.1980 het eenrichtingsver keer van zuid naar noord ingesteld.
De meeste huizen tussen de Leiebrug en de Kapucijnenstraat hadden in de 16de-18de eeuw een
huisnaam die we nauwkeurig kunnen lokaliseren. Aan de westkant, tussen de Leie en het
straatje naar de Reep, stond het huis Den Carpel. In 1687 was het een hostellerie en in 1734
een herberg. Het huis werd in 1837 afgebroken om de Reepkaai te verbreden. Het nr. 1,
reisbureau Huybrechts, was in de 17de eeuw het huis Den Snouck en in de 19de eeuw de
stoffenwinkel François Vanden Heuvel, opvolger van Adrien Van Mechelen, opvolger van
Thiery Devroye. Het nr. 3, ‘t Root Bourgoensch Cruys, een mooie trapgevel uit 1680, werd in
1940 zwaar beschadigd. Het nr. 5 was De Witte Roose. De percelen nrs. 3 en 5 bleven na de
oorlog meer dan 35 jaar braak liggen. Op die plaats werd in 1981 de winkel Edelweiss
opgetrokken. Het nr. 9 was vroeger de brouwerij ‘t Cruys int Herte en is sedert het begin van
deze eeuw de porseleinhandel Spriet-Delbaere. Dit bedrijf werd in 1888 in de Doorniksestraat
gesticht. De huizen nrs. 11 en 12 waren de brouwerij Den Anker. Het nr. 15 tabakswinkel
Descamps, was in de 15de-18de eeuw de brouwerij De Drije Sleutels. Het nr. 17
ijzerwarenhandel Hobroco, vroeger Holvoet, was voor 1800 De Sonne en een ander huis het
nr. 21, het flatgebouw Kortrijkse Galerij, werd na W.O.II opgetrokken. Het nr. 23, op de hoek
van het Schuddenvissenstraatje, is het reisbureau Neckermann en was vroeger het huis Den
Bonten Hert. Het nr. 25, de noordhoek van het straatje, was de brouwerij Het Steegerken. Het
huis werd bij testament door de Wwe Van Acker aan de Zusters van het Hospitaal
geschonken. Het nr. 27 met zijn mooie rococogevel was vroeger Den Blauwen Leeuw.
Ferdinand Van Eeckhout woonde er. Later was er de suikerbakkerij Sileghem. Sedert oktober
1982 zijn er kantoren van het O.C.M.W. ondergebracht. Sedert 9.3.1983 zijn de gevels nrs. 25
en 27 beschermd. Op het nr. 29 lag De Gouden Kam. Van ca. 1800 tot 1850 woonde er
apotheker De Boeye en van 1850 tot ca. 1900 apotheker Van Der Espt, bekend voor zijn zalf
in mosselschelpen. Het nr. 31, Den Kalander, was voor 1924 het bedrijf voor
weefselveredeling De Smet-De Jaegere. De verlaten fabriek wordt nu gebruikt als garage.
Verderop lagen de huizen Het Blauwe Lam en De Wyndruyve. Het nr. 37, het O.-L.-
Vrouwehospitaal werd vermoedelijk gesticht in 1210. De voorgevel is uit de 17de eeuw. De
kapel is uit 1700 en werd in 1907-08 door architect Langerock gerestaureerd. Op het
binnenplein van het hospitaal werd in 1843 een grote ziekenzaal gebouwd, die gesloopt werd
in 1948. In 1955 kwam op die plaats een gebouw van 4 verdiepingen voor ziekenkamers en
diensten Op het nr. 35 werd Antoon Viaene geboren (Kortrijk 1900- Brugge 1979). Hij nam
vijftig jaar lang de redactie waarvan het bekende tijdschrift Biekorf.
Aan de oostkant van de Budastraat stond met zijn voeten in de Leie het huis dat in 1500
genoemd werd Van den Pinders huusekin up de Leybrugghe en in 1625 Huyzeken van de
Arbeyders. Het behoorde toe aan de nering van de arbeyders of kroondragers. Het werd in
1835 afgebroken om de Gentkaai te verbreden. De nering bleef bestaan tot na W.O.I. Het
hoekhuis nr. 2 is de schoenwinkel Viaene-Duyck. In de 17de eeuw stond daar een brouwerij.
Het nr. 4, de zuidhoek van het Trompestraatje, was Den Prince Candinael. Het nr. 6, de
andere hoek van het straatje, was Den Lauwer, in de 19de eeuw en tot 1921 herberg De Ram,
thans nieuwkuis B S Shop. Het nr. 8 was het huis De Groene Linde. Van 1913 tot 1969 was er
de ijzerhandel Verwee gevestigd. Deze zaak werd ca. 1845 aan de overkant van de straat
gesticht. Het nr. 10 was het huis De Trompe. Sedert 1975 maken de nrs. 8 en 10 deel uit van
de Buda Galerij. Het nr. 12, banketbakkerij Slosse, was de brouwerij De Noble. Het nr. 14,
handel in behangpapier Kordekor, was de brouwerij De Vorcke. Op het nr. 16 woonde rechter
Verbrugghe, van wie twee kinderen omkwamen tijdens het bombardement van 26.3.1944. Op
die plaats stond in de 17de eeuw de brouwerij De Lelie. Het nr. 18 was in de 14de-18de eeuw de
brouwerij Den Ovaertsnest. In de 19de-20ste eeuw was het de kunsthandel Deloddere met als
laatste afstammeling Emiel De Loddere (Kortrijk 1911-1981), die conservator was van het
Museum voor Schone Kunsten van Kortrijk. Het nr. 20 was De Soete Vrouwe. In 1982
werden de huizen 18 en 20 verbouwd tot een enkele winkel, de coupondiscount De Engel. Het
nr. 22, een kunstsmederij, was voor 1573 het huis De Grepe later De Gouden Hant of De
Hant. Het nr. 24 was in de 16de eeuw De Gouden Noble • Het nr. 26, de hoek van de
Kapucijnenstraat, was in de 15de eeuw De Burse. In 1515 was het een roovaerwerie. Sedert
1900 is het een spekslagerij, nu genoemd Fruy. Op de noordelijke hoek van de
Kapucijnenstraat stond gedurende de tweede helft van de 19de eeuw de zeepziederij van
Dobbelaere. In het midden van de 20ste eeuw was er de pelsenwinkel van Collardyn. In de
voorgevel zit een steen met afbeelding van een tijger gebeiteld door Koos Van der Kaay. Van
1780 tot 1800 lag aan de overkant de suikerraffinaderij van Joannes Corner met achterpoort
op de Broel. Een andere suikerraffinaderij in Kortrijk uit het einde van de 18de eeuw was die
van Hilarius Van Oost. Enkele huizen verder ligt de H.-Hartkliniek. Daar ongeveer lag het
huis ‘t Gouden Peert. In 1877 kwamen twee Zusters van Liefde van Sint-Vincentius a Paulo
uit het Bersaquespoortje zich in de Budastraat vestigden. Dr. Lauwers stichtte er in 1890 een
kliniek. Na enkele jaren onderbreking werd de ziekenverzorging in 1924 hervat onder leiding
van Dr. Baekelandt. Sedert dan wordt de kliniek meer en meer uitgebreid. Het nr. 56 was
vanaf ca. 1830 de drukkerij Gernay, later drukkerij Salens. Sedert 1924 is het de
Groeninghedrukkerij. In het begin van deze eeuw werd er de Katholieke krant l’Echo de
Courtrai gedrukt. Aan de drukkerij was er tot 1980 een boekenhandel verbonden, de West-
Vlaamse Boekhandel In deze buurt lagen de brouwerijen Den Pollepel en De Zevensterre, het
eerste huis dat door de Broeders Van Dale bewoond werd, namelijk van 1761 tot 63. In nr. 58
woonde beeldhouwer Constant Devreese (1823-1900). Aan het einde van de straat ligt de
Budabrug, vroeger genoemd De Leyepoorte. Aan de Leiepoort lag een kleine watermolen en
van de brug liep in de l8de eeuw naar het westen een pad met lijnbaan, nl. de
Koordendraaiersbaan , In 1781 werd de poort afgebroken en vervangen door een ophaalbrug.
Nadien kwam er een ijzeren brug die het lot onderging van de andere Leiebruggen.