Handboogstraat
Info uit "duizend Kortrijkse straten", Egied van Hoonacker, 1986.
K. Van de Leiestraat tot de Guido Gezellestraat. 25 won. 47 bew. In
1815 waren er 11 huizen en 73 bew. Pl F6.
De Handboogstraat heeft niet minder dan zeven verschillende benamingen gekend. Aan de
zuidkant van de huidige straat lag voor 1382 een versterkt kasteel. De straat werd
vermoedelijk ca. 1420 getrokken doorheen het beluik van het gesloopte kasteel. Vandaar de
benaming in 1415 Groten straten van den Ouden Casteele , in 1494 OUDE
CASTEELSTRATE en in 1531 int Oude Casteelstraetkin tusschen thuus en erve wesende het
houchuus van de Conventstraete. De Oude Casteelstraete komt nog voor op het einde van de
l7de eeuw en mag niet verward worden met de huidige Oude Kasteelstraat, die pas in het begin
van de l9de eeuw haar benaming kreeg. In de l5de eeuw wordt soms de benaming gebruikt
STRAETK!N ZOO MEN GAET TER CANNEZYEWAERT In 1537 was het in de OUDE
PELDERINSTRAETE ghenaempt Doude Casteel Het pelderin of pellarijn was de schandpaal
van het kasteel die op de hoek stond van de Konventstraat-Handboogstraat. Hij stond er nog
in 1680. De meest voorkomende benaming in de l6de-l8de eeuw was het
WERELTSTRAETKIN, zo genoemd naar de brouwerij De Werelt, gelegen in de Leiestraat,
tussen de Handboogstraat en de Leie. In 1662 was het de FONTEYNSTRAETE ofte
POTTERSTRAETE wyck Amasonie en in 1790 Fonteijnstraete. De moderne benaming
Handboogstraat is ontleend aan de herberg met de zelfde naam en komt voor het eerst voor in
1795 Rue de l’Arc Amein, in 1808 als Rue de L’Arc om vanaf 1815 definitief Handboogstraat
te worden. Een voorstel van de GR van 21.5.1951 tot wijziging in Weerstandplein werd teniet
gedaan door een K.B. van 25.8.1951. De kaai aan de Leie werd dan vanaf ca. 1958
WEERSTANDSKAAI genoemd, ter nagedachtenis van de schietpartij, die op 5.9.1944 in
deze buurt plaatsgreep. Hierbij sneuvelden vier weerstanders en twee Duitse soldaten. ‘s
Avonds werden 19 Duitsers gevangen genomen. Op 14.6.1968 werd de Weerstandskaai
gewijzigd in VERZETSKAAI.
De Handboogstraat was vroeger een smalle straat. Er waren geen trottoirs. De huizen aan de
noordkant stonden met hun voet in de Leie. In 1891-92 werd de eerste 40 m, die nog geen 3 m
breed was, aan de zuidkant verbreed en werden er in dit gedeelte nieuwe huizen gebouwd. De
herberg De Rode Poort, die op de zuidhoek van de Leiestraat stond, werd gesloopt. Een
gedeelte werd ingenomen door de brouwerij Tack en het andere gedeelte door de straat. De
Handboogstraat werd zwaar geteisterd door het bombardement van 21.7.1944. De vernielde
huizen aan de noordkant mochten na de oorlog niet hersteld worden. De laatste huizen werden
in juli 1953 gesloopt. Van de vrijgekomen ruimte werd een parkeerplein gemaakt en aan de
Leie werd in 1959 een nieuwe kaaimuur gebouwd. De straat zelf werd in augustus 1955
verbreed.
Het eerste huis aan de noordkant was de zijgevel van café Au Pont de la Lys, vroeger De
Werelt (Zie Leiestraat). Ernaast lagen in de 18de eeuw de huizen Morkens Keukene, de
Suckelmaert en de brouwerij De Groene Poort.
Tegenover de Konventstraat was er een open ruimte met een kaaimuur van 6 m en een trap
die naar de Leie afdaalde. In 1620 was het de Kaye ghenaempt tpellarijn. Tot voor W.O.I
werd hier de varkensmarkt gehouden, vandaar de benaming ZWIJNENKAAI, die voorkomt
in 1856 en 1904. Op die plaats werden in 1958 Romeinse scherven uit de vierde eeuw
gevonden. Op de hoek van de Zwijnenkaai stond de weverij van Lecluyse, die op 26.12.1904
afbrandde en herbouwd werd. Enkele huizen voorbij de Zwijnenkaai stond in de 17-l8de eeuw
het huis Sint-Barbara. Het laatste huis was van 1720 tot 1911 de school van de Heilige Geest
of arme wezenschool voor knechtjes. In 1815 verbleven er 13 wezen. Tijdens voorname
begrafenissen mochten de wezen in een rij naast het lijk opstappen. Aan de andere kant van
het lijk stapten de meisjes van de wezenschool St.-Niklaas. G. Gezelle had in de school van de
H. Geest van 1872 tot 1878 zijn eerste woonplaats in Kortrijk. Toen de school in 1910
opgeheven werd, werden de 12 jongens naar een gesticht te Manage overgebracht. Na 1911
diende het gebouw als stapelplaats van aannemer J. Demeyer. Zwaar beschadigd tijdens
W.O.II, werd het gebouw in 1965 afgebroken.
Aan de zuidkant van de Handboogstraat lag vooraan de achterpoort van de brouwerij De
Roopoorte. Op die plaats kwam voor 1850 de brouwerij Tack. Tot ca. 1930 werd er bier
gebrouwen en tot in de jaren 1970 werd er bier uitgezet van Vanden Heuvel. Het huis ernaast,
in 1643 genoemd Bethuyne, werd in 1681 afgebroken. Op die plaats kwam het gildehof van
St. Sebastiaan. De herberg heette in 1722 Sint-Sebastiaen of Den Nauwen Hantboghe. In de
l9de eeuw was Den Handboog een bekende vergaderplaats van de katholieken. In 1820 werd
er de vereniging d’Oude Liedekens zijn de Beste gesticht. In 1831 werd er een passiespel
opgevoerd. De eerste tentoonstelling van de Maatschappij voor Schone Kunsten greep er
plaats. In de jaren 1850 werden er lessen in tuinbouwkunde gegeven. Het was het eerste
lokaal van de Katholieke Burgerkring die er in 1874 gesticht werd en in 1879 overgebracht
werd naar de Burgemeester Nolfstraat. De eerste vergadering van de Kortrijkse Zouaven
greep er plaats en op 30.7.1899 werd er de Katholieke Bond gesticht. De herberg werd na
W.O.I opgenomen in de brouwerij Tack. Het huis werd vernield door het bombardement van
21.7.1944. Ca. 1960 werden daar grondvesten van het eerste kasteel gevonden. Sedert 1979
staat op die plaats de residentie Speytoren.
Op de oosthoek van de Konventstraat staat café ‘t Fonteyntje met in de ankers het jaartal
1661. In de l6de eeuw stond daar het huis De Croone. Enkele huizen verder staat een
koetspoort van voor 1740. Op de plaats van de laatste huizen van de Handboogstraat stond op
het einde van de vorige eeuw het achtergebouw van de Berg van Barmhartigheid.
