Voorstraat
Info uit "duizend Kortrijkse straten", Egied van Hoonacker, 1986.
Van de Steenpoort tot het Plein. 33 won. 118 bew. In 1815 waren er 85
huizen met 398 bew. Pl. G7.
Ca. 1300 was het in vico Harlebecensis en in 1327 Harelbecstrate , omdat de straat van de
Steenpoort naar Harelbeke liep. In 1757 was het nog HARELBEKESTRAETE. Van ca. 1680
tot 1730 schreef men ook Oude Harelbeekstraete. De benaming Voorstraete komt voor vanaf
1734 De straat lag immers voor de Gentpoort. Van 1807 tot 1814 was het de RUE
D’AUSTERLITZ naar de slag bij Austerlitz in Tsjechoslowakije, waar Napoleon op
2.12.1805 de verenigde Russen en Oostenrijkers versloeg.
Vanaf 1815 is het opnieuw Voorstraat.
In de 16de-18de eeuw was de Voorstraat de belangrijkste straat van de wijk Sint-Niklaas, die
zich uitstrekte tussen de Lange-Brugstraat, de Houtmarkt, het Plein en de Steenpoort.
Aanvankelijk liep de Harelbekestraat tot aan de Groenincbaelge nu ter hoogte van de
Gentsestraat. Het oostelijk gedeelte van de straat werd in 1667 gesloopt voor de aanleg van
het Plein. Later werd de zuidkant van dit gedeelte opnieuw bebouwd en tot het Plein
gerekend. Tot de gesloopte huizen behoorde De Wildeman, die op de noordkant van de straat
stond tegenover de huidige Groeningepoort. Op de zuidkant van de straat lagen De Tanghe op
de oosthoek van de Langemeersstraat met ernaast ‘t Haenkin, Doude Croone en nog meer
naar het oosten De Collaerde den De Cleenen Enghel.
Aan de hoek van de Voorstraat - Sint-Jansstraat gebeurden veel verkeersongevallen. Hierom
werden aan die hoek in juni 1938 verkeerslichten geplaatst. In 1960 werd het
eenrichtingsverkeer van west naar oost ingesteld en op 3.9.1977 werd de straat opengesteld
als verkeersvrije straat, wat een aanzienlijke verbetering betekent voor de lokale handel.
Het eerste huis op de noordkant van de straat op de hoek van de Grote Kring was in de 17de
eeuw een bakkerij en was het nog in de eerste helft van deze eeuw. Het nr. 9 is de
banketbakkerij Lanssens en het nr. 29 Snackbar Brokantika. Tussen de nrs. 29 en 35 lag
achter een gesloten deur Grafmeyerspoortje. De drie huisjes werden in 1979 gesloopt.
De oude huisnamen aan de noordkant van de Voorstraat zijn moeilijk te lokaliseren. Het zijn
De Sterre, Den Helme, De Clavere en Het Bolleken, waar Matten De Meerstere, ook nog
genoemd Zalige Marten in 1699 overleed. Het nr. 37 was het huis Sint-Christoffel dat in 1576
al vermeld wordt. Tot 1976 was het nog het café Sint-Christoffel. Van 1978 tot 1981 was het
Grieks restaurant Corfou. Sedert 1982 is het de winkel van muziekinstrumenten Beernaert.
Het nr. 43 is het café Imperia, vroeger The Excelsior Wine en Bristol. Het nr. 45 op de
westhoek van de Sint-Niklaasstraat was in de 16de eeuw De Coeyvoet. In de 19de en 20ste eeuw
was het de herberg Au Tonneau. Het huis met zijn 17de- eeuwse trapgevel werd in mei 1975
afgebroken.
Het deel van de Voorstraat tussen de Sint-Niklaasstraat en het Plein behoort nu tot het Sint-
Niklaasinstituut. Op de hoek staat de 15de eeuwse kapel. Zij werd in 1979 grondig
gerestaureerd en op 9.3.1983 beschermd. Ineen nis aan de oostzijde van de kapel staat het
beeld van de H.-Nikolaas, geboetseerd door de Kortrijkse beeldhouwer Victor Sileghem. Het
deurtje in barokstijl aan de straatkant van de kapel draagt het jaartal 1664. Het hoofdgebouw
van het St.-Niklaasinstituut is uit 1843 en werd in 1932 met een verdieping verhoogd, terwijl
de voorgevel met blauwsteen bedekt werd. Het Sint-Niklaasgasthuis werd gesticht in 1362 en
behield deze functie tot aan de Franse Omwenteling. In 1802 kwam er een kostschool met
daarbij in 1842 de school voor arme meisjes uit Overleie. Tijdens W.O.I was het Feldlazarett
76 er ondergebracht. De beroemde Duitse piloot von Richthofen werd er opgenomen, toen hij
op6.7.1917 boven Wervik door een kogel aan het achterhoofd getroffen was. In 1940 was het
een militair hospitaal van het Belgisch leger. De schoolgebouwen achteraan werden in 1955
gesloopt voor het Sint-Niklaasziekenhuis. Van 1935 tot ca. 1968 stond daar ook de
verpleegstersschool Maria Middelares.
Het nr. 55 was in de jaren 1920 Den Waeren Vlaming en in de jaren 1940 het café Richelieu.
Het voorlaatste huis voor het Plein heette in het Ancien Régime Antwerpen, terwijl het
hoekhuis De Swarte Leeuw was. Het was in de eerste helft van deze eeuw een tabakswinkel,
die gesloopt werd voor een afdeling van het Sint-Niklaasinstituut.
Aan de zuidkant van de Voorstraat is het hoekhuis het café ‘t Hof van Brabant. Het vorige
huis met trapgevel en gesmede ankers met het jaartal 1635 werd gesloopt en in 1925 door de
brouwerij Lust heropgebouwd. Twee zeventiende-eeuwse huisnamen, die ongeveer in het
midden van de straat lagen, zijn De Clavere en de herberg Leopoldus.
Het nr. 12 is de antiekwinkel Boxy. Het nr. 18 was het eerste kantoor van Het Reklameblad,
dat er in 1928 gesticht werd. Het nr. 20 is de winkel van schilder- en tekengerei Lesaffre. Het
grote huis nr. 22 en 22 a was van ca. 1851 tot aan W.O.I de tabaks- en snuiffabriek van
Devettere, in de volksmond Het Snuifkot. Het nr. 26 is Sint-Rochus, een winkel van curiosa.
Een zijdeur verleent toegang tot een gang met erfdienstbaarheid, die tot aan de brouwerij Lust
kwam. Door die gang werd het bier aangebracht, dat aan de overkant van de straat achter Sint-
Christoffel op flessen getrokken werd. Het nr. 32 is een trapgevel die ca. 1907 bepleisterd
werd. Het was het café Van Maerlantshof, sedert ca. 1970 De Vagant. De Snellaertsgilde
verbleef een tijd in het Van Maerlantshof. Ze was Daensistisch. De leden werden ook de
Groenen genoemd, omdat ze een groene vlag droegen.
Voorbij de Potterijstraat was het nr. 38 van 1902 tot 1955 de Ecole Laïque en tot 1975
Koninklijk Lyceum voor meisjes. Het nr. 40 is van omstreeks 1910 de apotheek Mattelaer.
Aan het einde van de Voorstraat kochten de Kapucijnen in 1610 grond voor een klooster. De
kerk werd in 1613 ingewijd. In 1667 werd het klooster gesloopt voor de aanleg van de
Esplanade. In de 18de eeuw werden daar opnieuw huizen gebouwd. Hiertoe behoorde de
herberg De Refuge, een herinnering aan de Refuge van Ninove, die daar ook stond. De huizen
aan het einde van de straat werden op hun beurt gesloopt voor het bejaardentehuis Sint-Jozef,
dat op 21.5.1839 ingewijd werd.
Het bejaardentehuis werd in de volksmond het Kadulkot genoemd, omdat de voeding er
meestal bestond uit stamppot. Het tehuis bood plaats aan 300 bejaarden. In 1948 verbleven er
50 mannen en 39 vrouwen, Op 28.4.1890 overleed er Maria Belaen op de leeftijd van 104
jaar. Het gebouw werd in 1968 gesloopt. Nu ligt daar de Romeinselaan.
Verdwenen herbergen uit het einde van de vorige eeuw zijn: Sint-Antoine, In de groote Pinte
en De ware Vlaming aan de noordkant. Aan de zuidkant lagen In de Koper, Vriendenkring, In
den Hollander, In het zwart Peerd en In De Pype.
